Tijdig signaleren van risico's nodig om toename valongevallen onder ouderen af te remmen

Om ernstig letsel bij kinderen te verminderen of te voorkomen is het cruciaal om te investeren in een goede balans tussen het beschermen én versterken van een kind. Een loopfiets is een mooi voorbeeld van hoe ouders, maar bijvoorbeeld ook pedagogische professionals, kinderen al op jonge leeftijd kunnen versterken.

Onderzoek uit Amerika laat namelijk zien dat een loopfiets de motorische ontwikkeling verbetert. Ook onderzoek van VeiligheidNL in samenwerking met VU Amsterdam laat zien dat kinderen die starten op een loopfiets, vervolgens eerder zelfstandig op een fiets kunnen fietsen.

Een loopfiets leert kinderen al heel jong om zelf balans te zoeken en ook in balans te blijven tijdens het bewegen. Een belangrijk element dat ze later nodig hebben bij het leren fietsen op een fiets met trappers. De zijwieltjes zijn soms niet eens meer nodig.

Netwerk Mediawijsheid meldt dat de schermtijd van kinderen is toegenomen ten opzichte van 2022. Kinderen van 1 tot en met 6 jaar besteden gemiddeld honderd minuten per dag aan schermtijd. Dit beïnvloedt de slaap-, beweeg-, taal-, gewichts- en oogontwikkeling negatief. VeiligheidNL ziet ook dat veel schermtijd mogelijk ten koste gaat van iets anders wat ook heel belangrijk is: namelijk risicovol spelen.

Door risicovol spelen leren kinderen risico’s inschatten. Vroeger was het vrij gewoon dat kinderen zich bezighielden met activiteiten als in bomen klimmen, op geheime plekken spelen of het bouwen van hutten in de bosjes. Tegenwoordig zijn de mogelijkheden daarvoor voor kinderen helaas veel beperkter.

De schermtijd van kinderen is mogelijk een van de oorzaken. Dit heeft namelijk een grote keerzijde: we ontnemen kinderen ook de vele leermomenten die risicovol spelen met zich meebrengt. Door risicovol spelen leren de kinderen de wereld ontdekken, hun eigen lichaam gebruiken, grenzen verkennen, samenwerken, doorzetten, oplossingen vinden en zichzelf overwinnen.

En het mooie is: ze ondervinden er ook nog plezier aan. Vrijwel alle kinderen hebben van nature de drang om risicovol te spelen en op ontdekking te gaan. Ze zoeken spontaan uitdagingen op tijdens het spelen. De opwinding, spanning en trots die kinderen ervaren tijdens het ontdekken en opzoeken van hun grenzen, maakt dat kinderen risicovol spelen heel erg leuk vinden. Ze houden van de mix aan emoties tijdens risicovol spelen: het is leuk, en tegelijk ook een beetje eng.

Overwint een kind een risico, dan straalt het zelfvertrouwen ervan af. We zijn gezamenlijk verantwoordelijk voor de toekomst van de kinderen. Laten we ze de kans geven om risicovol te spelen.

Afgelopen weekend kwam Feyenoorder Gernot Trauner niet ongeschonden uit de EK-kwalificatiewedstrijd van Oostenrijk tegen Estland. Of hij de volgende wedstrijd mee kon doen, lag volgens de Oostenrijkse bondscoach vooral aan zijn pijngrens. Die uitspraak is wellicht niet zo bedoeld, maar mogelijk wel een verkeerd signaal richting andere (amateur) sporters. Om verder lichamelijk letsel en sportblessures te voorkomen gaat het niet om je pijngrens, maar om de interpretatie van je pijnklachten.

Pijn voor, tijdens of na het sporten is een signaal dat er even iets niet goed zit in je lichaam. Pijn kan spierpijn zijn, maar bijvoorbeeld ook een eerste teken van een chronische blessure. Als je pijn negeert of een hoge pijngrens hebt en blijft sporten, kan er dus meer schade in je lichaam ontstaan. Zeker bij sporten waar chronisch letsel vaker ontstaat, zoals hardlopen.

Als het gaat om het voorkomen van blessures is een juiste interpretatie van pijnklachten belangrijk. Professionele sporters hebben vaak een medisch team om zich heen om pijnklachten te bespreken en te beslissen of doorsporten verantwoord is of niet. Amateursporters hebben dat niet.

In een onderzoek van VeiligheidNL onder (beginnende) hardlopers geeft driekwart ook aan dat zij het lastig vinden om pijnklachten goed in te schatten. Door alleen te kijken naar je pijngrens kun je pijnsignalen verkeerd interpreteren, waardoor ernstiger letsel kan ontstaan. Communicatie richting sporters over hoe om te gaan met pijnklachten is dan ook belangrijk, en bij twijfel is het verstandig om hulp van bijvoorbeeld een fysiotherapeut in te schakelen.

Uit Zweeds onderzoek is gebleken dat profvoetballers 50 procent meer kans hebben op het ontwikkelen van een vorm van dementie, zoals Alzheimer, in vergelijken met de gewone bevolking. Deze profvoetballers waren tussen 1924 en 1999 actief op het hoogste niveau in de Zweedse voetbalcompetitie. 

Doordat vormen van dementie pas vaak op latere leeftijd (> 60-65 jaar) zichtbaar worden, werd het verhoogde risico op de ziekte alleen vastgesteld bij voetballers die voor 1970 actief waren in het profvoetbal. Het risico voor de groep voetballers die na 1970 op het hoogste niveau actie waren, en van de huidige generatie profvoetballers kan niet zomaar vastgesteld worden. Laat staan het risico voor amateurs of vrouwelijke voetballers waar onderzoek veelal nog ontbreekt. 

In de afgelopen decennia is voetbal op veel manieren veranderd, wat het risico op neurodegeneratieve ziekten zoals dementie kan beïnvloeden. Denk aan het vervangen van leren ballen door synthetische ballen, strengere training en verandering van speelstijlen, welke tot een verlaagd risico kunnen leiden. Anderzijds kan de hogere speelfrequentie en intensere wedstrijden leiden tot een verhoogd risico. 

Totdat duidelijk wordt wat het daadwerkelijke risico van koppen is, is het advies verantwoord om te gaan met koppen. Koppen kan klachten geven als het te vaak achter elkaar, met een verkeerde techniek of een te zware bal plaatsvindt. De juiste koptechniek leer je spelenderwijs en met een lichte bal. 

De tweedehandsmarkt is ‘booming’. Dit geldt voor meubels, kleding, maar ook voor speelgoed. Voor veel gezinnen is het bittere noodzaak, omdat ze simpelweg steeds minder te besteden hebben, maar voor een andere groep is het een bewuste keuze vanuit duurzaamheid.  

Bij de aanschaf of het (uit)lenen van tweedehands/gebruikt speelgoed zijn twee dingen belangrijk. Ten eerste de staat van het materiaal. Kunststof speelgoed kan in de loop der jaren uitdrogen en verharden. De kans dat het scheurt of breekt wordt dan groter. En gebroken kunststof kan lelijke snijwonden veroorzaken. Ook hout kan door ouderdom gaan splinteren of verlijmde delen kunnen losraken. Het is belangrijk om het speelgoed hierop te controleren. 

Ten tweede zijn de veiligheidseisen voor speelgoed in de afgelopen 20 jaar enorm verbeterd. Bijvoorbeeld ten aanzien van het gebruik van chemische stoffen in kunststof (PVC) en verf. In het verleden werden bepaalde weekmakers gebruikt om hard PVC zacht te maken. Deze weekmakers bleken later schadelijk te zijn voor de gezondheid. Oud babyspeelgoed van zacht PVC wat een jong kind in zijn of haar mond stopt, zoals een rammelaar of bijtring, kan daarom beter niet meer gebruikt worden.   

Tennisser Botic van de Zandschulp heeft na een enkelblessure op moeten geven in Indian Wells. Hij is niet de enge sporter die dit overkomt. Twee derde van de enkelblessures leidt namelijk tot sportverzuim. 

Enkelblessures verschillen in gradatie van licht tot ernstig. Twee derde van de enkelblessures zijn dermate ernstig dat de sporter tijdelijk niet kan sporten. De duur van het verzuim loopt uiteen, het gemiddelde sportverzuim per enkelblessure komt neer op 16 dagen.   

Jaarlijks ontstaan er tijdens het sporten veel enkelblessures; in 2021 naar schatting 680.000. Hoewel een enkelblessure met regelmaat wordt afgedaan als een simpele blessure, leiden deze blessures samen op jaarbasis toch tot flink aantal dagen sportverzuim. En dat terwijl het risico op een sportblessure flink kan dalen door het gebruik van bewezen effectieve blessurepreventie maatregelen als een enkelbrace, enkeltape of enkelversterkende oefeningen.

Alle drie de methoden werken. De kans op een nieuwe enkelblessure wordt hiermee verkleind met ongeveer 40 procent. Om te kunnen blijven sporten, is het dus belangrijk dat sporters aan preventie doen.