Groeiende uitdagingen rond ons vestigingsklimaat betekent werk aan de winkel voor kabinet

Minister Van Engelshoven (OCW) heeft een voorstel ingediend bij het Nationaal Groeifonds dat de Nederlandse biotechnologiesector moet laten uitgroeien tot internationale koploper. Dat deed de minister namens een unieke publiek-private coalitie van universiteiten, academisch medisch centra, hogescholen en het bedrijfsleven.

Het plan, Biotech Booster, vormt een ontbrekende schakel in de valorisatieketen en ambieert van Nederland een brandpunt in de mondiale biotechnologie te maken. Door systeemfalen in valorisatie en marktfalen in financiering resulteert hoogwaardige Nederlandse biotechnologische kennis nu nog onvoldoende in nieuwe producten en diensten.

Met Biotech Booster gaan uitvinders en ondernemers, kennisinstellingen en bedrijven biotechnologische kennis sneller en efficiënter omzetten in waardevolle innovaties. Voorbeelden zijn de toepassing van medische biotech in biosensoren en hiermee in preventie, groene biotech in de langere houdbaarheid van voedsel en industriële biotech in algen en hiermee in biobrandstof. Biotech Booster vraagt vanuit het Nationaal Groeifonds een investering van nog geen €250 miljoen en heeft een verwacht structureel bbp-effect van €440 miljoen in 2031, oplopend tot ruim €10 miljard in 2050. Daarmee versterkt het plan het innovatie-, ondernemend- en verdienvermogen van Nederland.

Op dit moment kunnen alleen ministeries voorstellen indienen bij het Nationaal Groeifonds. Een onafhankelijke commissie beoordeelt de ingediende voorstellen aan de hand van vooraf vastgestelde randvoorwaarden en criteria en brengt vervolgens advies uit aan het kabinet om in een project te investeren. Het kabinet maakt naar verwachting in april 2022 bekend welke voorstellen een bijdrage vanuit het Nationaal Groeifonds ontvangen.

Experts van over de hele wereld praten vandaag op een top van de Verenigde Naties over voedsel en de rol daarin van klimaatverandering. Voldoende voedsel voor een groeiende wereldbevolking is natuurlijk al een uitdaging van jewelste, maar kan niet aangepakt worden zonder de weerbaarheid tegen een veranderend klimaat te vergroten. Daarvoor is de ontwikkeling van nieuwe gewassen met hulp van nieuwe genetische technieken zoals CRISPR-Cas cruciaal.

In Nederland stelt de Wageningen universiteit kennis hierover nu zelfs gratis ter beschikking. Tegelijkertijd zijn de Europese spelregels rond genetische technieken hopeloos ouderwets en belemmert deze bureaucratie broodnodige innovatie. Nota bene de Europese Commissie zelf heeft al moeten vaststellen dat de regels volstrekt ongeschikt zijn voor de toekomst. Daardoor dreigen we bij de vergroening van onze voedselproductie een blauwtje te lopen, tenzij Europa het komende jaar grondig werk maakt van een paradigmaverschuiving in de regelgeving.

Leonardo DiCaprio heeft zich verbonden aan het Maastrichtse Mosa Meat, dat met de productie van gecultiveerd vlees een duurzaam en diervriendelijk alternatief biedt voor slachtvlees. Daarmee vestigt hij wereldwijde aandacht op deze Nederlandse innovatie. Nederlandse bedrijven werken hard om gecultiveerd vlees naar het supermarkt schap te brengen. Dat DiCaprio zich verbindt aan Mosa Meat toont de grote vorderingen die gecultiveerd vlees momenteel doormaakt.

Vorige week nog kondigde de Nederlandse multinational DSM aan een samenwerking aan te gaan met de andere vleespionier van eigen bodem, het Delftse Meatable. De bedrijven gaan samenwerken om de benodigde groeimedia verder te verbeteren. Nederlandse biotechbedrijven werken er hard aan om gecultiveerd vlees betaalbaar en op grote schaal toegankelijk te maken.

De twee recente ontwikkelingen laten goed zien hoe het slachtvrije alternatief voor conventioneel geproduceerd vlees nu heel snel volwassen wordt. Volgens analisten bedraagt de markt tegen 2030 circa $25 miljard. Maar belangrijker nog: de productie van gecultiveerd rundvlees zorgt voor een drastische reductie van de klimaatimpact met 92% en de luchtvervuiling met 93% ten opzichte van de conventionele vleesproductie. Er is namelijk 95% minder land en 78% minder water nodig dan voor standaard rundvlees. Het is dan ook niet verwonderlijk dat beide bedrijven de afgelopen paar jaar ieder tientallen miljoenen euro's hebben opgehaald om de vleesproductie schoon, groen en diervriendelijk te maken.

Pillenpiraterij loont niet. Waakhond ACM neemt in een hap de extra winsten weg die farmaceut Leadiant in haar ogen onrechtmatig heeft behaald. Nog beter dan medicijnkaping achteraf met veel pijn en moeite rechtzetten, is het om zelf geneesmiddelen te registreren. Daar wordt iedere patiënt in Europa beter van.

Registratie garandeert dat medicijnen veilig en volgens de hoogste eisen worden ontwikkeld en breed beschikbaar komen. Nu bereiden ziekenhuizen een medicijn nog te vaak enkel en alleen voor hun eigen patiënten.

Ik zie een veel beter alternatief dan de kaping achteraf met hulp van een waakhond te corrigeren of de medicijnen in allerijl zelf te moeten maken, want met registreren voorkomen we het kopiëren. Het is dan ook fantastisch om inmiddels twee initiatieven te zien waarbij ziekenhuizen geneesmiddelen (laten) registreren die kwetsbaar zijn voor medicijnkaping en die zij voorheen zelf bereidden.

Zo kunnen ook kleine patiëntengroepen met zeer zeldzame ziektes tegen een redelijke prijs hun medicijn blijven krijgen. En dat door heel Europa, in plaats van binnen de muren van een enkel ziekenhuis.

Nederlandse ziekenhuizen gaan een bedrijf oprichten geneesmiddelen te registreren en zo ‘kaping’ van geneesmiddelen te voorkomen. De biotechsector juicht het initiatief van ziekenhuizen en universitair medische centra van harte toe. Door registratie komen geneesmiddelen op een veilige, effectieve en brede wijze beschikbaar voor patiënten in Nederland en Europa. Dat is een grote verbetering ten opzichte van de huidige situatie waarin met name de patiënten binnen het eigen ziekenhuizen gebruik kunnen maken van de in eigen huis bereide geneesmiddelen.

Eerder riep HollandBIO op tot deze oplossing, onder de noemer ‘voorkom een rel, registreer snel’. We zijn dan ook blij dat na de oprichting van Medicijn voor de Maatschappij door het Amsterdam UMC nu een tweede vergelijkbaar initiatief van de grond komt. Zo stimuleren we gezondheid, innovatie en betaalbaarheid, krijgt ons Europese systeem van registratie de credits die het verdient én profiteren alle Europese patiënten, ongeacht hun woonplaats of de incidentie van hun ziekte, van nieuwe geneesmiddelen.

Resistentie voor antibiotica vormt zo’n erge bedreiging voor de volksgezondheid dat er al gesproken wordt van de nieuwe pandemie. Toch ontwikkelt slechts een handjevol kleine en middelgrote biotech bedrijven nieuwe antibiotica. Tegen beter weten in, want de benodigde investeringen zijn niet terug te verdienen. Intussen neemt de resistentie van ziekteverwekkende schimmels en bacteriën tegen antibiotica zienderogen toe. We staan erbij en kijken naar deze tikkende tijdbom.

Antibiotica moet spaarzaam worden ingezet, anders werk je resistentie in de hand. Voor de biotechsector leidt tot een bizarre paradox. Want juist als je een heel goed antibioticum ontwikkelt, wil nauwelijks iemand het gebruiken en belandt het op de plank. De spaarzame inzet remt daardoor innovatie op de lange termijn. Nu optreden is dus vereist, voor de preventie van deze nieuwe pandemie.

We moeten de ontwikkeling van antibiotica anderszins stimuleren. Bijvoorbeeld door een helpende hand van de overheid, een abonnementsmodel, actiefonds of prijsvraag. Bovenal is het essentieel om met een plan te komen waarmee we die tikkende tijdbom preventief kunnen ontmantelen. Nederland wist zich eerder met een Deltaplan te wapenen tegen de zee. Daarom moeten we ons nu met een Deltaplan Infectieziekten wapenen tegen toekomstige golven van infectieziekten. Voorkomen is immers beter dan genezen.